Bệnh bạch biến

Bạch biến là một tổn thương mất tế bào sắc tố da dẫn đến vùng da bị giảm sắc tố với nhiều kích cỡ khác nhau. Nguyên nhân thường không rõ, nhưng các yếu tố di truyền và tự miễn là có thể liên quan. Chẩn đoán dựa vào khám tổn thương da. Các biện pháp điều trị thông thường bao gồm corticosteroid tại chỗ (thường kết hợp với calcipotriene), chất ức chế calcineurin (tacrolimus và pimecrolimus), và UVB (UV) B hoặc psoralen cộng với UVA. Bệnh lan tỏa có thể đáp ứng với điều trị UVB dải hẹp. Đối với sự mất sắc tố nặng, các vùng da bình thường còn lại có thể được làm mất sắc tố bằng cách lột (tẩy trắng) với monobenzyl ete hydroquinone. Cũng có thể xem xét phẫu thuật ghép da

Bạch biến là gì?

Bạch biến là một loại bệnh da liễu thường gặp mà trong đó các tế bào sắc tố da bị phá hủy từ đó làm thay đổi màu da. Bệnh biểu hiện bởi những dát, mảng giảm sắc tố so với vùng da xung quanh, không ngứa, không đóng vảy, giới hạn rõ. Đây là bệnh lành tính, không lây, và có ảnh hưởng nhiều về mặt thẩm mỹ.

Tại Việt nam chưa có thống kê chính thức về tỷ lệ mắc bệnh. Theo thống kê có 1% dân số Hoa Kì mắc bệnh bạch biến.

Bạch biến chia làm 2 thể chính: thể khu trú và thể lan tỏa

Thể khu trú:

• Bạch biến từng điểm (Focal vitiligo):một hoặc nhiều dát giảm sắc tố ở một vị trí
• Bạch biến thể đoạn (Segmental vitiligo): tổn thương là một hoặc nhiều dát giảm sắc tố, phân bố theo đường đi của dây thần kinh, bệnh chủ yếu gặp ở trẻ em
• Thể niêm mạc (Mucosal vitiligo): chỉ có tổn thương ở niêm mạc

Thể lan tỏa:

• Thể ở các cực (Acrofacial vitiligo): tổn thương ở các ngón tay, chân và quanh các hốc tự nhiên ở măt
• Thể thông thường (Vitiligo vulgaris): các mảng giảm sắc tố riêng rẽ và phân bố rộng rãi
• Thể hỗn hợp ( Mixed vitiligo): tổn thương bao gồm cả ở các cực và rải rác toàn thân
• Bạch biến toàn thể ( universal vitiligo): giảm sắc tố toàn bộ hoặc gần như toàn bộ cơ thể, thường phối hợp với các hội chứng nội tiết

Vì nguyên nhân chính xác gây bệnh hiện nay chưa biết rõ nên chưa có biện pháp điều trị đặc hiệu cho bệnh bạch biến, hiện nay có rất nhiều phương pháp điều trị triệu chứng bệnh, đáp ứng tùy thuộc vào từng bệnh nhân.

Nguyên nhân gây bệnh bạch biến

Nguyên nhân chính gây nên bệnh bạch biến là do có sự giảm số lượng và chất lượng của các tế bào sắc tố ở da. Bình thường, các tế bào sắc tố có nhiệm vụ sản xuất ra các hạt melanin là sắc tố tạo nên màu của da của một người.

Khi bị bạch biến, số lượng tế bào sắc tố của người bệnh sẽ ít hơn so với người bình thường. Đôi khi số lượng tế bào không thay đổi nhưng các tế bào này làm việc không hiệu quả. Dẫn đến tạo ra ít các hạt sắc tố hơn. Hậu quả là một vài vùng da bị nhạt màu hơn so với những vùng còn lại của cơ thể.

Hiện nay, vẫn chưa tìm ra được nguyên nhân khiến cho số lượng và chất lượng tế bào sắc tố bị suy giảm. Một vài giả thuyết được đề ra bao gồm:

Miễn dịch

Một số người mắc các bệnh lý về tuyến giáp, tuyến thượng thận, tuyến sinh dục hay gan tụy sẽ tồn tại trong cơ thể loại kháng thể có thể tiêu hủy các tế bào sắc tố ở da. Các tế bào này gây nên bạch biến. Vì thế, người bệnh có thể mắc kèm theo các bệnh lý ở các cơ quan kể trên.

Di truyền

Bạch biến có thể liên quan đến di truyền và tỷ lệ này khoảng 20%. Khi cha, mẹ hoặc anh chị mắc bệnh thì con của họ có nhiều khả năng bị bạch biến hơn.

Nguyên nhân khác

• Một số giả thiết cho rằng tiếp xúc với các hóa chất từ bên ngoài như Phenol, Thiol… có thể tác động trực tiếp lên tế bào sắc tố và gây bệnh.
• Một số thuốc ức chế hệ miễn dịch của cơ thể như pembrolizumab, nivolumab… cũng có thể khởi phát bệnh bạch biến.
• Ngoài ra, bệnh lý nhiễm trùng, nhiễm siêu vi cũng được coi là nguyên nhân có thể gây nên bệnh bạch biến.

Dấu hiệu bệnh bạch biến

Biểu hiện chính của bệnh bạch biến là những dát, mảng trắng, giới hạn rõ, mất sắc tố da so với những vùng da xung quanh do các tế bào sắc tố da ở đó đã không còn hoặc đã ngưng hoạt động. vị trí thường xuất hiện của các mảng bạch biến là những vùng hở, phơi nhiễm với ánh sáng mặt trời như tay, chân, mặt, môi.

Da trên đám bạch biến vẫn bình thường, không bị teo, không đóng vảy, cảm giác trên da không biến đổi, không đau ngứa, không tê dại. Lông trên đám bạch biến cũng bị trắng.

Phụ thuộc vào thể bệnh bạch biến, các mảng da bị đổi màu có thể xuất hiện theo cách khác nhau:

• Thể bạch biến toàn thân: đây là thể bệnh phổ biến nhất. Các mảng bạch biến thường xuất hiện ở nhiều vùng trên cơ thể và có tính chất đối xứng
• Thể bạch biến phân đoạn: thường biểu hiện chỉ một bên hoặc một vùng trên cơ thể. Thể này có xu hướng xuất hiện ở những bệnh nhân trẻ tuổi hơn, chỉ tiến triển trong vòng 1 đến 2 năm.
• Thể bạch biến khu trú: chỉ xảy ra ở một vài vị trí trên cơ thể.

Rất khó để dự đoán được tiến triển của bệnh. Đôi khi các mảng bạch biến sẽ tự khu trú mà không cần điều trị. Trong hầu hết các trường hợp, các mảng da mất sắc tố sẽ lan rộng ra. Bệnh tiến triển mạn tính, có những đợt nặng lên, tổn thương thường nặng lên vào mùa hè, giảm đi vào mùa đông.

Bệnh nhân càng trẻ, tiên lượng càng tốt với thời gian bị bệnh càng ngắn và có nhiều hy vọng khỏi bệnh hơn. Ngược lại, bệnh nhân, càng lớn tuổi, thời gian mắc bệnh càng kéo dài, kết quả đáp ứng điều trị càng kém đi.

Tác hại của bệnh bạch biến

• Bệnh bạch biến không đe dọa tính mạng hoặc truyền nhiễm. Tuy nhiên, bệnh khiến cho người bệnh tự ti và gây mất thẩm mỹ.
• Bạch biến có thể kết hợp với một số bệnh khác như đái đường, các bệnh ác tính, thiếu máu kéo dài, bệnh tuyến giáp, xơ gan…
• Bệnh tuyến giáp: Bạch biến kèm theo các bệnh khác như cường tuyến giáp, viêm tuyến giáp trạng, bệnh tiểu đường, thiếu máu ác tính, viêm khớp dạng thấp…
• Bệnh về răng: Bạch biến ở đầu mặt kèm theo các bệnh về răng như sâu răng, răng dị dạng, lệch, hỏng răng.
• U bướu: Về lâm sàng người bệnh u hắc tố ác tính phát sinh bạch biến tương đối thường gặp, bạch biến kèm với u hắc tố thường là u hắc tố có trước, bạch biến có sau.
• Rụng tóc: Bạch biến dẫn đến rụng tóc chủ yếu trong giai đoạn bạch biến phát triển và lây lan. Bạch biến có thể kèm theo rụng hết tóc hoặc ở da đầu, râu rụng đơn phát hoặc đa phát..

Cách chữa bệnh bạch biến

Điều trị bạch biến không ổn định( bệnh còn đang tiến triển)

• Corticoid toàn thân
• Betamethason hoặc dexamethason 5 mg trong 2 ngày liên tiếp/tuần trong 4 -6 tháng, liệu pháp này làm ngừng tiến triển bệnh ở trên 90% bệnh nhân
• Phối hợp điều trị với liệu pháp ánh sáng Sau khi bệnh ngừng tiến triển
• Methotrexat (MTX)
• Sử dụng MTX 10mg/tuần trong 24 tuần có hiệu quả tương đương dexamethason trong kiểm soát tiến triển bệnh.
• Minocyclin: Sử dụng minocyclin 100mg/ngày/6 tháng cho kết quả tương đương betamethasone.
• Thuốc Ginkgo biloba làm giảm tiến triển của bệnh với liều 40 mg x 3 lần/ngày trong 6 tháng theo nghiên cứu của Parsad.
• Một số thuốc ức chế miễn dịch khác như cyclophosphamid, cyclosporin… không chứng minh được vai trò trong kiểm soát bệnh.

Điều trị bạch biến ổn định( bệnh ngừng tiến triển trong vòng 1 năm)

• Corticoid tại chỗ

Sử dụng corticoid tại chỗ loại mạnh- loại II theo phân loại của Mỹ (betamethasone valerat, clobetasol) bôi 1 lần/ngày, không quá 3 tháng. Có thể phối hợp với liệu pháp ánh sáng cho hiệu quả cao

• Thuốc ức chế calcineurin

Theo một vài nghiên cứu, thuốc ức chế calcineurin có hiệu quả tương đươngvới clobetasol 0.05%  và ít tác dụng phụ hơn. Do đó, thước được ưu tiên điều trị cho tổn thương vùng mặt, cổ để hạn chế tác dụng phụ của corticoid

Cách dùng: Bôi 2 lần/ngày trong 6 tháng, nếu đáp ứng có thể dùng trên 12 tháng. Với tổn thương ở đầu chi có thể băng bịt qua đêm.

Tỉ lệ tái phát sau dừng thuốc khoảng 15% sau 6 tháng, do đó cần bôi duy trì để hạn chế sự tái phát.

Phối hợp bôi tại chỗ thuốc ức chế calcineuron với điều trị với ánh sáng đặc biệt là laser excimer cho hiệu quả điều trị cao.

• Thuốc calcipotriol

Calcipotriol không được khuyến cáo sử dụng đơn độc nhưng dùng kết hợp với corticoid làm tăng tác dụng của thuốc

• Chiếu UVB dải hẹp (NB-UVB)

Tia UVB dải hẹp hiện nay là đại diện cho liệu pháp điều trị ánh sáng đối với bạch biến không hoạt động. Liệu pháp này có thể làm phục hồi sắc tố > 75% ở trên 70% bệnh nhân và tỉ lệ tái phát thấp hơn các phương pháp điều trị tại chỗ khác.

Phác đồ điều trị: chiếu 2-3 lần/tuần trong ít nhất 3 tháng, sau đó có thể kéo dài đến 1 năm, ngừng đt nếu sau 3 tháng không có tác dụng hoặc phục hồi sắc tố <25% sau 6 tháng.

Tác dụng phụ thường gặp là đỏ da, ngứa, sạm da

Có thể phối hợp NB-UVB với corticoid bôi, tacrolimus bôi và các thuốc chống oxy hóa để tăng hiệu quả điều trị bệnh

• Gồm laser excimer (bước sóng 308nm) và ánh sáng excimer. So với NB-UVB, excimer có hiệu quả hơn, đặc biệt bạch biến đoạn. Eximer cho tác dụng nhanh, chỉ sau vài lần chiếu đã có thể đã thấy phục hồi sắc tố, tác dụng này ổn định, không tái phát trong nhiều nămExcimer

• Phẫu thuật: nhằm thay thế tế bào hắc tố từ một vị trí hiến tặng tự thân có sắc tố bình thường. Tất cả các phương pháp đòi hỏi vô trùng nghiêm ngăt.
• Ghép da
• Ghép da từng điểm
• Ghép da bọng nước.
• Ghép da mỏng: Tỉ lệ phục hồi sắc tố cao nhất , 88% phục hồi > 75%.
• Ghép tế bào
• Ghép tế bào không qua nuôi cấy.
• Ghép tế bào qua nuôi cấy
• Làm mất sắc tố

Ở những bệnh nhân có bạch biến rộng và khó điều trị , làm mất sắc tố các vùng còn lại thông qua phương pháp hóa học hoặc vật lý có thể có tác dụng về mặt thẫm mỹ. Esteethyl monobenzone (MBEH) là dẫn xuất hydroquinone (HQ). Không giống như HQ, MBEH gây ra sự mất sắc tố gần như không thể hồi phục.

Các bệnh nhân có da với typ da sẫm màu( typ V –VI theo Fitzpatrick), sự tương phản giữa màu da và tổn thương bạch biến quá rõ ràng, có thể là ứng cử viên tốt nhất để sử dụng liệu pháp này. Bên cạnh đó, các bệnh nhân có typ da sáng màu ( I và II) có thể đạt được hiệu quả thẫm mỹ tốt hơn khi sử dụng các chất làm mất sắc tố so với các thuốc làm tái nhiễm sắc ở vùng tổn thương.

Cách dùng: MBEH 20% bôi vào vùng da có sắc tố 2-3 lần/ngày. Tiếp xúc kéo dàiánh nắng mặt trời nên tránh trong quá trình điều trị , các loại kem chống nắng phù hợp nên được sử dụng. Mất sắc tố thường thuđược sau 1-4 tháng điều trị . Sau 4 tháng điều trị không thành công, nên ngưng dùng thuốc.

Khi đạt được mức độ mất sắc tố mong muốn , monobenzone nên được dùng duy trì 2 lần /tuần

Laser ruby 755 nm Q-switched có thể được sử dụng đơn lẻ hoặc kếthợp với methoxyphenol để gây mất sắc tố, dựa vào cơ chế phá hủy sắc tố và các tế bào chứa sắc tố

Khuyến cáo của chuyên gia: các chất làm mất sắc tố

Chỉ những bệnh nhân bạch biến biến có diện tích tổn thương lớn mới được sử dụng phương pháp này và chỉ sau khi thất bại với các liệu pháp khác. Bệnh nhân cần được giải thích rằng monobenzone là một chất làm mất sắc tố có hiệu quả và không phải là chất làm trắng da thẩm mỹ.

Làm mất sắc tố cũng có thể bằng cách sử dụng laser ruby Q-switched, đơn độc hoặckết hợp với methoxyphenol.

• Các phương pháp điều trị khác nhằm làm giảm sự tương phản giữa da bệnh và da lành:

Trang điểm, xăm thẩm mĩ, kết hợp với liệu pháp tâm lí.

• Sử dụng kem chống nắng

Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng không có sự gia tăng nguy cơ ung thư ở bệnh nhân bạch biến so với người bình thường. Sử dụng kem chống nắng ở bệnh nhân bạch biến được khuyến cáo tương tự như người bình thường. Ở những bệnh nhân điều trị bằng liệu pháp ánh sáng, cần tránh nắng tích cực, hạn chế tiếp xúc với tia UV từ môi trường và nên được kiểm tra da định kì.

Địa chỉ chữa bệnh bạch biến ở Hà Nội

Phòng khám đa khoa Đông Phương là một trong những phòng khám da liễu chất lượng. Bệnh nhân khi thăm khám các bác sĩ sẽ căn cứ vào mức độ của bệnh để đưa ra phương hướng trị liệu cụ thể. Các phương pháp trị liệu bao gồm:

• Quang hóa trị liệu

Là dùng thuốc làm tăng cảm ứng với ánh sáng như uống hoặc bôi kết hợp với việc chiếu tia tử ngoại giúp trị liệu bệnh bạch biến hiện nay.

• Bôi thuốc

Mục đích để làm giảm miễn dịch tại chỗ da người bệnh. Tuy nhiên, loại thuốc này chỉ có thể loại bỏ các triệu chứng tạm thời mà không thể ngăn chặn bệnh trở lại. Người bệnh chỉ nên sử dụng khi có chỉ định của bác sĩ

• Ghép da

Nếu các phương pháp trên thất bại thì có thể dùng phương pháp phẫu thuật ghép da, hoặc cấy tế bào sắc tố.

• Phương pháp ptc 2 hướng chuẩn trị

Đây được coi là phương pháp hiện đại và tiên tiến nhất trong khám và trị liệu bệnh bạch biến. Phương pháp này đã và đang đươc áp dụng thành công tại phòng khám da liễu Đông Phương.

Ưu thế trị liệu của phương pháp

• Dựa trên cơ sở tổng hợp các kĩ thuật chuyên nghiệp, kết hợp phương thức hỗ trợ trị liệu thuốc đông y, thực liệu, thần liệu…
• Có tác dụng cải thiện sự tác động đến tất cả các khía cạnh của các tế bào hắc tố hình thành, làm giảm độc tố trong các yếu tố trong máu.

Xác định rõ nguyên nhân, cơ chế phát bệnh

• Để việc trị liệu đạt được hiệu quả cao, phòng khám Đông Phương đưa vào sử dụng hệ thống xét nghiệm gen PCR.
• Hệ thống này giúp xác định rõ nguyên nhân gây bệnh, cơ chế phát sinh bệnh từ đó lấy căn cứ để đưa ra phương án trị liệu phù hợp.
• Hơn thế hệ thống xét nghiệm gene PCR giúp xác định cơ chế đáp ứng thuốc của cơ thể, giúp điều chỉnh lượng thuốc cho phù hợp.
• PCR trên cơ sở quan sát trực tiếp chụp cắt lớp CT da, thông qua xét nghiệm gene PCR đối với các hắc tố hình thành nhân tố vật chất
• Cách đo các gene sẽ giúp hiệu quả quá trình chuyển hóa thuốc của mỗi bệnh nhân từ đó định hướng phương án hỗ trợ xử trí thích hợp.

Áp dụng đa dạng phương thức trị liệu

Phòng khám Đông Phương đưa vào áp dụng phương pháp "PTC 2 hướng chuẩn trị" được coi là biện pháp ưu việt  trong việc trị liệu bạch biến.

2 kỹ thuật được áp dụng là kỹ thuật là kĩ thuật phục hồi gen tế bào hắc tố và công trình gen sinh học.

• Công trình gen sinh học: Là công nghệ kết hợp giữa từ nhiều môn khoa học như gen phân tử học, bệnh lý tế bào học, dược lý nano học
• Kỹ thuật phục hồi gen tế bào hắc tố: Thông qua kiểm tra, nuôi, cấy ghép, điều tiết, kích hoạt có hiệu quả chức năng bài tiết tế bào hắc tố.

Ngoài ra Đông Phương còn áp sử dụng chiếu tia tử ngoại định hướng 3 chiều bằng liệu quang tia tử ngoại đa chiều lập thể, chiếu chụp hiệu quả.

Trị liệu cá nhân hóa

Với mỗi bệnh nhân, căn cứ trên nguyên nhân, cơ chế gây bệnh mà đưa ra phương án trị liệu phù hợp với từng đối tượng, không trị liệu chung chung.

Hơn thế quá trình trị liệu được quan sát, theo dõi chặt chẽ nhằm giám sát quá trình tiếp thu thuốc và phương án trị liệu của bệnh nhân.

Ưu điểm của Đông Phương trong trị liệu bệnh bạch biến

• Thời gian trị liệu ngắn: Do cùng lúc áp dụng nhiều biện pháp song song nhau, rút ngắn thời gian trị liệu, trị liệu toàn diện loại bỏ bệnh.
• Không phản ứng phụ: Các thành phần thuốc đều không chứa thành phần có hại nào, nên không gây ra các biến chứng trong quá trình trị liệu
• Tính thẩm mỹ cao: Ngoài yếu tố khắc phục bệnh phương pháp này còn có tác dụng thẩm mỹ làn da, khôi phục, tạo ra 1 làn da mịn màng, khỏe mạnh.

‍